همایش بین المللی «میراث امام ابوحنیفه و نقش آن در گفت و گوی تمدن ها» سیزدهم و چهاردهم مهر 1388، با شرکت 500 شخصیت و مهمان خارجی از 50 کشور جهان، در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد. این همایش به پیشنهاد امام علی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان، و به همت فرهنگستان علوم این کشور در چارچوب برنامه های گرامیداشت سال امام اعظم ابوحنیفه برگزار گردید. گفتنی است رئیس جمهور تاجیکستان سال 2009میلادی را که مقارن به هزار و سیصد و دهمین سال تولد امام ابوحنیفه-رحمه الله- است، «سال بزرگداشت امام اعظم» نام گذاری کرده است که در تاجیکستان و سایر کشورهای اسلامی مورد استقبال قرار گرفته است.از ایران شخصیت ها و افراد مختلفی به این کنفرانس دعوت بودند، شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان و مدیر دارالعلوم زاهدان، در رأس هیئتی از علمای بلوچستان از جمله مولانا محمد عثمان قلندرزهی مدیر حوزه علمیه مدینة العلوم خاش، مولانا عبدالغنی بدری معاونت آموزشی دارالعلوم زاهدان، مولوی حافظ اسماعیل ملازایی و مولوی زکریا اسماعیل زهی و جمعی از جوانان انتظامات مسجد جامع مکی زاهدان، همچنین شیخ احمد یگانه رئیس فتوای علمای جنوب و شیخ محمد صالح پردل از علمای اهل سنت استان هرمزگان، و هیئتی به ریاست مولانا اسحاق مدنی مشاور ریاست جمهوری در امور اهل سنت به همراه جمعی از علما و محققین به نمایندگی از مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و دانشگاه مذاهب اسلامی از میهمانان ایرانی این کنفرانس بین المللی بودند. هیئت ایرانی به محض ورود به پایتخت تاجیکستان با استقبال گرم مسئولین ومردم تاجیسکتان روبه رو شد.
پس از اقامت و استراحت در هتل «اوستا» که برای مهمانان خارجی کنفرانس رزرو شده بود، فردای آن روز(یکشنبه) از همه مهمانان در کاخ ریاست جمهوری در منطقۀ «ورزاب» واقع در خارج از شهر دوشنبه، در ضیافت ویژه ای پذیرایی به عمل آمد. ورزاب دارای آب و هوای بسیار جالب و تفریحی است که از وسط کوههای آن، رودخانه ای با آب زلال و گوارا جاری است. اطراف این رودخانه را درختهای بسیار زیبا با منظره های جالب و جذاب احاطه کرده است. در این منطقه کاخی بسیار زیبا و مجلل برای پذیرایی از مهمانان ویژه رئیس جمهور تاجیکستان ساخته شده است. در این ضیافت، رئیس جمهور تاجیکستان با هیئت های شرکت کننده در کنفرانس به صورت جداگانه دیدار داشت. ایشان در دیدار با مهمانان ایرانی ضمن عرض خیرمقدم، بیان داشت: دو ملت تاجیکستان و ایران روابط بسیار عمیق و دیرینه ای بر اساس مشترکات دینی و فرهنگی دارند که این روابط روز به روز بیشتر می شود.
ایشان در ادامه مهمان نوازی ملت ایران را ستود و اظهار داشت: ما مهمان نوازی را از ایرانیان آموخته ایم.
در این دیدار ابتدا مولانا اسحاق مدنی به نمایندگی از هیئت ایرانی به ایراد سخن پرداخت. ایشان از رئیس جمهور تاجیکستان به خاطر برگزاری کنفرانس و دعوت از هیئت ایرانی تشکر کرد. مولانا اسحاق نامگذاری سال 2009 میلادی را به نام «امام اعظم ابوحنیفه» و این کنفرانس را مایۀ خیر و برکت برای دولت و ملت تاجیکستان دانست.
سپس شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید ضمن عرض تشکر از استقبال با شکوه و پذیرایی گرم برادران تاجیک و همت والای رئیس جمهوری تاجیکستان در برگزاری کنفرانس، خاطرنشان کرد: امیدواریم این ملت جایگاه پیشینش را که مأوا و مرجع تشنگان علوم اسلامی و دینی بود، باز یابد و علما و اندیشمندان تاجیک بار دیگر در تمام عرصه های دینی، فرهنگی و علوم اسلامی نقش مؤثر گذشته خودشان را احیا کنند.
سر انجام رأس ساعت 9 صبح روز دوشنبه 13 مهر 1388جلسه افتتاحیه کنفرانس در کاخ «سامان» بعد از تلاوت ملکوتی کلام الله مجید با سخنان رئیس جمهور تاجیکستان آغاز شد.
امام علی رحمان ضمن عرض خیر مقدم به مهمانان و تشکر از شرکت آنان در کنفرانس «میراث امام ابوحنیفه و نقش آن درگفت و گوی تمدن ها» اظهارداشت: باعث سر افرازی است که کنفرانس بزرگداشت امام اعظم ابوحنیفه رحمه الله و نامگذاری سال 2009 م. در تاجیکستان، مورد استقبال با شکوه جهان اسلام قرار گرفت.
وی گفت: هنگام اعلام اقدام خود دایر به سال بزرگداشت امام اعظم، از یک سو قصد داشتیم ضمن ارجگزاری به شخصیت این ابر مرد، مردم را با زندگی و میراث جاودانه پیشوای مذهب خود بیشتر و بهتر آشنا گردانیم. از سوی دیگر خواستیم که به این وسیله نقش و مقام میراث ایمانی و دینی خود را در متحد ساختن ملت ها از راه گفت و گوی تمدن ها نشان دهیم.
ایشان در باره جایگاه علمی امام اعظم ابوحنیفه رحمه الله گفت: ابوحنیفه در تاریخ فرهنگ اسلامی بیشتر به عنوان یک فقیه صاحب رأی شناخته شده، به این وسیله نام او در فهرست دیگر امامان مذهب اهل سنت و جماعت از جمله امام مالک، امام شافعی و امام احمد بن حنبل همچون یکی از بزرگ ترین فقیهان اهل سنت اعتراف گردیده است. علاوه بر این باید گفت تعلیمات ابوحنیفه به حیث مکتبی شناخته شده است که هم از نظام اعتقادی و هم از نظم و ترتیب خاص فقهی بر خوردار است. یعنی مکتب فقه امام اعظم با استناد از قرآن مجید، سنت، آرای صحابه، اجماع، قیاس و استحسان حل و فصل تمام مسائل روزگار مسلمانان را در بر می گیرد.
وی افزود: بزرگترین ویژگی امام ابوحنیفه این است که او دین اسلام را نه همچون واسطه تفرقه و اختلاف افکنی، بلکه همچون مهمترین عالم اتحاد و همبستگی مردم که از ماهیت رسالت جهانی کلام خداوند بر می آید، معرفی کرد.
رئیس جمهور تاجیکستان در بیان ویژگی های مذهب حنفی خاطر نشان کرد: امام اعظم توانست مذهبی از مذاهب اهل سنت و جماعت را سازمان دهد که در چهار چوب ارزشهای شرعی آن، راه های مؤثر رفع اختلاف و نزاع ها، و راه اندازی گفت و گوی تمدن ها وجود دارد. بیشتر از این در آن تجربۀ تاریخی، جهان بینی مذهبی، افکار فلسفی و اندیشه ملی چندین خلق و ملت های مسلمان تجسم یافته است. همین آمیزش افکار و عقاید دینی، فرهنگی و فلسفی بود که مذهب حنفی همچون یکی از رویه های با نفوذ اهل سنت و جماعت پذیرفته شده، از زمان ظهور خود تا امروز از کوفه تا آفریقا، آسیای مرکزی، روسیه و اروپا منشتر شده است.
وی افزود: قابل یاد آوری مخصوص است که جوهر تعلیمات و اندیشه ای ابوحنیفه با ارزش های والای عمومی بشری یعنی انسان دوستی، برابری و دفاع از مقام و منزلت انسان هماهنگ بوده، به آسودگی (رفاه) مادی و رشد معنوی مسلمانان و جامعه بشری مساعدت می نماید.
ایشان دربارۀ فعالیت ها و افکار و اندیشه های سیاسی امام اعظم گفت: کار و فعالیت های ابوحنیفه در بخش سیاست زمانش در راستای تحکیم و اجرای قوانین شرعیت بود. همچنین باید در نظر داشت که زمان زندگی امام ابو جنیفه در تاریخ تمدن اسلامی یکی از دوره های پر ما جرا و نا آرام و پر از مبارزه های تیز و تند به حساب می رود، در این دور مسلک ملت گرا و تندروی دایره های حکمرانان توسعه یافته، باعث اوج گیری تحقیر و آزار مسلمانان قلمروهای دیگر گردیده بود.
ابوحنیفه در این دورۀ خیلی حساس تاریخی که پیروان اسلام به فرقه و مسلکهای دینی مختلف تقسیم شده بودند، توانست یک نهضت فراگیر شعور اسلامی را به وجود آورد و آرمانهای ابرابری، برادری، تحملگرایی، عدالت اجتماعی و از میان بردن تفرقۀ نژادی را پشتیبانی و تبلیغ نماید.
ایشان در ادامه خاطر نشان کرد: نظریات بنیادی و اساسی ابوحنیفه در خصوص آزادی های فردی، امور مختلف اجتماعی و نظام اعتقادی می تواند در زمان ما نیز برای ملت های گوناگون و روابط فرهنگ ها و تمدن های جهان همچون زمینۀ مساعدی استفاده شود.
امام اعظم تاکید می کرد که ارزشهای اسلامی متعلق به یک قوم یا ملت نیست، بلکه دایرۀ فراگیری آنها پر وسعت است. ما از سر چشمه های تاریخی می دانیم که در دورۀ اول گسترش دین اسلام قوم و ملت های گوناگون در دایرۀ خلافت، جامعه ای را تأسیس کرده بودند که در آن اختلاف نظرهای مذهبی نیز موجود بود. در چنین شرایطی امام اعظم به خاطر رفع نزاعهای گروهی، اختلافات نظری، تحکیم احکام شرعی، استفادۀ برابر نظام فقهی، حل ساده و آسان مشکلات مؤمنان و بخصوص ایجاد اتحاد و همبستگی جامعه اسلامی، اساس مذهبی را گذاشت که هم از نظر نظام اعتقادی و هم از دیدگاه تطبیق احکام شرعی پذیرفته شد.
امام علی رحمان در باره کار برد میراث ابو حنیفه در عصر حاضر گفت: همۀ مسائلی که امام اعظم در امور دینی، فرهنگی، فقهی و اخلاقی بررسی کرده است، امروز به ارزشهای اساسی معارف دینی و فرهنگی تبدیل گشته است و در تاریخ افکار اسلامی جایگاه بسزایی دارد. از این رو اندیشه و تعلیمات امام ابو حنیفه در معارف دینی می تواند در مسائل اصول و عقاید دینی دارای اهمیت های ذیل می باشد.
اولاً آنکه تعلیمات او همچون مأخذ مهم علمی محسوب می شود.
دوماً اینکه برای ارزیابی شرعی و فقهی پدیده های تازه معرفت اسلامی و حل رویدادهای جدید جامعه، سند و سر چشمه مهم می باشد.
سوم، اصول تحقیق و تعلیمات امام ابو حنیفه می تواند همچون نمونه بر جسته عمل محققان و فقهای معاصر باشد.
چهارم، در روند گفت و گوی تمدن ها عامل مهم رسیدن به رضایت و وحدت و یگانگی باشد.
و پنجم اینکه ویژگی تحملگرایی او می تواند مناسبت حسنۀ دین اسلام را با دیگر ادیان جهانی تأمین نماید.
پس از سخنان رئیس جمهور تاجیکستان، رؤسای هیئت های مختلف از شرکت کنندگان کشورهای اسلامی به ایراد سخن پرداختند.
آنها از برگزاری کنفرانس اظهار خوشحالی و خرسندی نموده و تأثیر مثبت این کنفرانس را بر ملت، دولت تاجیکستان و مسلمانان جهان به فال نیک گرفتند.
این افتتاحیه ساعت 3/12 به وقت دوشنبه به پایان رسید. ادامۀ کنفرانس در کمیسیون های مختلف، بعد از ظهر روز دوشنبه آغاز و تا غروب سه شنبه به طول انجامید.
در نشست های این کمیسیونها مباحث بسیار مهم و آموزنده ای از سوی شرکت کنندگان ارائه شد. از شخصیت های جهانی که در این کنفرانس شرکت داشتند به اختصار می توان از شیخ الأزهر شیخ محمد طنطاوی، دکتر احمد عمر هشام نایب رئیس دانشگاه الأزهر، علامه محمد تقی عثمانی شیخ الحدیث دارالعلوم کراچی، دکتر ویتالی نو مکین مدیر مرکز مطالعات عربی مؤسسۀ مطالعات شرقی، مراد مرتاضین رئیس دانشگاه اسلامی مسکو و دکتر سلمان عوده از عربستان سعودی نام برد. هر یک از مهمانان در رابطه با شخصیت والای امام اعظم ابو حنیفه و ویژگی های فقه حنفی مطالبی ایراد کردند.
شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید نیز در این کنفرانس در رابطه با تأثیر دین اسلام و فقه اسلام خصوصاً فقه امام ابوحنیفه بر تمدن بشری به ایراد سخن پرداخت. ایشان ضمن تشکر از رئیس جمهور تاجیکستان نسبت به نامگذاری سال 2009 م. به سال بزرگداشت امام ابوحنیفه و بر گزاری این کنفرانس بزرگ گفت: برگزاری این کنفرانس نه تنها تجلیلی از مقام شامخ امام ابوحنیفه است بلکه این کنفرانس در واقع بزرگداشت و تجلیلی از مقام والای علم و علما به ویژه ائمه مجتهدین امام ابوحنیفه، امام مالک، امام شافعی و امام احمد بن حنبل است.
ایشان درباره تاثیر دین اسلام بر تمدن بشری اظهار داشت: دین اسلام تمدنی نوین و پیشرفته به جهانیان ارائه کرد و تمام تمدن های بشری را تحت تأثیر خود قرار داد. از ویژگی های بارز این تمدن، ایمان، صداقت، دیانت و عدالت بود که در زندگی انسانهای روی زمین تاثیر ژرف و عمیقی به جای گذاشت.
شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید در رابطه با جایگاه و شخصیت امام اعظم ابوحنیفه خاطر نشان کرد: امام ابوحنیفه تنها یک شخصیت فقهی و حدیثی نبود بلکه نظر به کمالاتی که خداوند متعال به ایشان عنایت فرموده بود، ایشان شخصیتی کامل، جامع و بارز در تمام ابعاد علمی، عملی و اخلاقی بود. امام اعظم علاوه بر اینکه یک فقیه و محدث بود یک انسان عابد و زاهد بود که جا دارد همه علما و اندیشمندان در زهد و ورع و عبادت از ایشان الگوی بگیرند.
ایشان شخصیتی بود که شبها به عبادت خداوند و روزها به تعلیم و تعلم و تشریح و استنباط احکام اشتغال داشت. اینکه می گویند که امام ابو حنیفه تا 40 سال با وضوی عشا نماز صبح را می خواند به همین معنی است که وی شبها نمی خوابید و به عبادت خدا مشغول بود و تنها در ساعات اندکی از روز استراحت می کرد. لذا این شخصیت بزرگ اسلامی شایستگی این بزرگداشت و تجلیل را دارد.
بعد از پایان کنفرانس، غروب سه شنبه، مهمانان ایرانی از مساجد و اماکن مختلف شهر دوشنبه باز دید نمودند. به مناسبت این سال و این کنفرانس مسجد امام اعظم ابو حنیفه با ظرفیت ده هزار نماز گزار، در منطقه «حصار» در 95 کیلومتری شهر دو شنبه با حضور برخی مهمانان کنفرانس افتتاح گردید. همچنین مراسم کلنگ زنی مسجد بزرگ امام اعظم ابو حنیفه با ظرفیت یکصد و پنجاه هزار نماز گزار در شهر دو شنبه با حضور رئیس جمهور تاجیکستان برگزار گردید.
این مسجد که با سرمایۀ دولت قطر و طی پنج سال ساخته می شود، بزرگترین مسجد جامع در قلمرو اسیای مرکزی خواهد بود.
منبع: ندای اسلام – شماره 38
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر